Plastik Atık Nedir? Türleri, Kodları ve Geri Dönüşüm Rehberi
- Bora Gökçe
- 18 saat önce
- 3 dakikada okunur
Plastik Atık Nedir?
Plastik; polimer yapısı sayesinde hafif, dayanıklı ve şekillendirilebilir bir malzemedir. Ambalajdan otomotive, elektroniklerden inşaata kadar geniş bir kullanım alanı bulunur. Kullanım ömrü dolan, kırılan, işlevini yitiren veya tek kullanımlık tüketilen plastik ürünler plastik atık olarak tanımlanır.Plastiğin doğada biyoçözünürlüğünün çok düşük olması, atıkların ayrı toplanması ve geri dönüştürülmesini zorunlu kılar.
Plastik Atıklar Nelerdir? (Örneklerle)
Günlük yaşamdan ve endüstriden en sık karşılaşılan plastik atık örnekleri:
Ambalajlar: Su/İçecek şişeleri, şampuan–deterjan şişeleri, yoğurt/peynir kapları, film-streçler, taşıma poşetleri
Kapak ve tıpalar: Şişe kapakları, bidon tıpaları
Ev eşyaları ve mutfak ürünleri: Saklama kapları, tabak–çatal–bardak, kutular
Oyuncaklar ve spor malzemeleri
Elektronik ve elektrikli eşyalardaki plastik parçalar (kasa, düğme vb.)
Boru, hortum, kablo kılıfları, levhalar ve duvar kaplamaları
Otomotiv ve beyaz eşya parçaları
Tekstil kaynaklı sentetik elyaflar (mikroplastiklere dönüşebilir)
İpucu: Aynı ürün farklı plastikten üretilebilir. Bu yüzden kodlara (1–7) bakmak doğru ayrıştırma için en güvenilir yöntemdir.
Reçine Tanımlama Kodları (1–7): Hangi Plastik Hangi Kutuda?
Plastik ürünlerin üzerinde genellikle üçgen geri dönüşüm işaretinin içinde 1–7 arası numara yer alır. Bu numaralar, malzeme türünü ve geri dönüşüm yolunu gösterir.
PET (1): İçecek şişeleri, gıda ambalajı. Yüksek geri dönüşüm potansiyeli.
HDPE (2): Süt bidonları, deterjan/şampuan şişeleri, oyuncaklar. Dayanıklı ve yaygın geri dönüşür.
PVC (3): Boru, pencere profili, bazı levhalar. Geri dönüşümü zordur; ayrı toplanmalı.
LDPE (4): Poşet, streç film, sıkılabilir şişeler. Kirlilikten kolay etkilenir, temiz toplayın.
PP (5): Yoğurt kapları, kapaklar, saman (pipet), tekstil lifleri. Mekanik geri dönüşümde değerlidir.
PS (6): Köpük tabak, paketleme köpüğü. Hacimli; temiz ayrıştırma önemlidir.
Diğer (7): PC, PA, ABS vb. karışık plastikler. Çoğu belediyede sınırlı geri dönüşüm.
Not: Yerel yönetim ve lisanslı tesislerin kabul kriterleri farklı olabilir. Ambalaj atıkları için temiz, kuru ve boş kuralını uygulayın.
Plastik Atıklar Neden Ayrı Toplanmalı?
Kaynak verimliliği: Birçok plastik, tekrar granül hâline getirilip yeni ürünlerde kullanılabilir.
Enerji ve karbon tasarrufu: Geri dönüştürülmüş plastik kullanımı, bakir polimer üretimine kıyasla enerji tüketimini ve emisyonları azaltır.
Ekonomik değer: Temiz ve doğru sınıflandırılmış atık, yüksek piyasa değerine sahiptir.
Çevre sağlığı: Ayrıştırma sayesinde doğaya kaçış ve mikroplastik oluşumu azalır.
Geri Dönüşüm Yöntemleri: Mekanikten Kimyalağa
1) Mekanik Geri Dönüşüm (En Yaygın)
Toplama → Ayırma → Yıkama → Kırma → Granül (regranül)PET, HDPE, PP gibi türlerde verimli sonuç verir. Ambalaj atıklarında kontaminasyonun düşük olması başarı şansını artırır.
2) Kimyasal Geri Dönüşüm (Gelişen Teknolojiler)
Polimerin monomerlerine veya yağa dönüştürüldüğü proseslerdir. Karışık/çok katmanlı bazı atıklar için tamamlayıcı çözümdür.
3) Enerji Geri Kazanımı
Geri dönüşemeyen, kirli veya karışık plastiklerin enerjiye dönüştürüldüğü yöntemdir. Son seçenek olarak düşünülmelidir.
Evde ve İşte Doğru Ayrıştırma Nasıl Yapılır?
Boşaltın ve durulayın: Gıda artıklarını arındırın; kuru bırakın.
Sıkıştırın: Şişeleri ve ambalajları sıkıştırmak hacmi azaltır.
Kapağı kodla eşleştirin: Kapaklar genelde PP (5); şişe çoğunlukla PET (1) olur. Mümkünse ayrı toplayın.
Karışık malzemeler: Çok katmanlı ambalajlarda (folyo+plastik) yerel yönetime danışın; çoğu zaman “diğer” sınıfındadır.
Tehlikeliler ayrı: Yağ, boya, çözücü bulaşmış plastikleri ambalaj atığı kutusuna atmayın; tehlikeli atık prosedürünü izleyin.
Sık Yapılan Hatalar ve Çözüm İpuçları
Kirli ambalajı kutuya atmak → Yıkayın/kurulayın; kir tüm partiyi kullanılamaz yapabilir.
Yanlış kod → Ürün üzerindeki numarayı kontrol edin.
Köpük PS’yi evsel atığa atmak → Hacimlidir; belediyenin toplama noktalarını veya lisanslı tesisi öğrenin.
PVC’yi karışıma karıştırmak → Diğer akışları değersizleştirir; ayrı toplayın.
Sektörde Plastik Atık Yönetimi: İşletmeler İçin Kontrol Listesi
Atık envanteri: Hangi tür plastikler (1–7), aylık tonaj ve kontaminasyon oranları.
Kaynakta ayrıştırma: Kod bazlı kutular; çalışan eğitimleri ve görsel yönergeler.
Lisanslı toplama–ayırma–geri dönüşüm iş ortaklarıyla sözleşme.
Kalite metrikleri: Nem, kirlilik, metal/kağıt karışımı, balya sıkılığı.
Raporlama: Aylık geri kazanım oranı, karbon tasarrufu, maliyet/gelir dengesi.
SSS (Sık Sorulan Sorular)
Plastik atıklar nelerdir?Ambalajlar, şişe–kapaklar, poşet ve filmler, boru/levha, oyuncak, elektronik plastik aksam ve otomotiv parçaları en yaygın plastik atık örnekleridir.
Her plastik geri dönüştürülebilir mi?Hayır. Malzeme türü, kirlilik ve yerel altyapı belirleyicidir. PET (1), HDPE (2), PP (5) genellikle yüksek başarı ile geri dönüştürülür; PVC (3) ve karışık 7 (Diğer) için seçenekler sınırlı olabilir.
Plastik kapağı ne yapmalıyım?Çoğu kapak PP (5)’tir. Şişeden ayırıp temiz şekilde atmanız ayrıştırmayı kolaylaştırır.
Köpük tabak ve strafor geri dönüştürülür mü?Yerel koşullara bağlıdır. Bazı tesisler PS (6) kabul eder; hacimli olduğundan özel toplama gerekebilir.
Yağlı yoğurt kapları?Hızlıca durulayıp kurutun. Aksi hâlde tüm akışın kalitesini düşürebilir.
Plastik atık yönetimi, yalnızca çevre için değil; maliyet, enerji ve kaynak verimliliği açısından da kritik. Kodlara bakarak doğru ayrıştırma, temiz ve kuru toplama, uygun iş ortaklarıyla geri dönüşüm akışını kurmak; hem haneler hem işletmeler için ölçülebilir fayda sağlar. Ideal Plastik, sahadaki ihtiyaçlarınıza uygun, uygulamaya dönük yönlendirme ve çözüm alternatifleriyle yanınızda.
Hemen İletişime Geçin
Projeniz veya işletmeniz için plastik atık yönetiminde doğru çözümü birlikte planlayalım:
📞 +90 212 612 68 40 / 41
📍 İstanbul – Türkiye
Yorumlar